Op zoek naar een menswaardig organisatiemodel

Een week geleden schreef ik een artikel over onze vrees voor afwijzing. Anders gezegd: wij zoeken voortdurend naar erkenning van wie wij zijn. Ik zei onder andere dat die zoektocht naar erkenning een fundament is voor hoe wij onze organisaties hebben ingericht.

Wat willen wij dat in ons gezien wordt door onze collega's en leidinggevenden? Vraag maar eens na bij collega's. Hoogstwaarschijnlijk vertellen ze je wat hun kwaliteiten zijn. Dat ze teamspeler zijn, resultaatgericht, pragmatisch, mensgericht. Wij allen hechten er grote waarde aan om in die kwaliteiten gezien en erkend te worden.

Toch blijkt die erkenning de meesten van ons niet meer dan een wankele basis van zelfvertrouwen te geven. Het is alsof je voortdurend bevestigd moet worden in je kwaliteit, en wanneer deze bevestiging even wegblijft, dan slaat de twijfel toe. Maar als wij resultaatgericht zijn, waarom moet dit dan steeds door anderen bevestigd worden? Hoe kan het dat wat wij zijn zo gemakkelijk in twijfel trekken?

Onze zelftwijfel heeft een heel legitieme reden: wij zijn niet onze kwaliteiten. Wat wij van onszelf zien is slechts het beeld dat wij (en anderen) hebben van onszelf. Ons zelfbeeld is niet meer dan een idee, een constructie. Wij zijn veel meer dan de labels die wij onszelf hebben opgeplakt. Wat zijn we dan wel? In plaats van onze kwaliteiten zijn wij een veel stabielere essentie. Die essentie is, en hoeft niet steeds bevestigd te worden door de wereld om ons heen om zichzelf in stand te houden.

Ik vind het vervreemdend om te zien dat alles in onze organisaties wordt gemanaged vanuit deze beelden, deze constructies. In een eerder artikel verwees ik naar Management Drives, de geliefde kleurtjes als labels op mensen (ik ben blauw, jij bent oranje). Wij zijn niet blauw of groen of oranje, maar we profileren ons wel zo, aangemoedigd door aan deze kleurtjes gekoppelde beoordelingssystemen. De 'drijfveren' in Management Drives zijn de drijfveren van onze bescherming, onze geautomatiseerde aanpassing aan een uitdagende omgeving. Het zijn die drijfveren die ons ertoe hebben gebracht onszelf te verlaten, en ons te voegen naar de wereld om ons heen.

En hoe logisch is het, als gevolg daarvan, dat vanuit deze vervreemde visie op wie wij zijn, wij vervreemde organisaties vormgeven, waarin wij ons, als onmiddellijk gevolg, ook vaak vervreemd voelen. Gelukkig zijn er steeds meer mensen die in hun werk meer van zichzelf willen kunnen inzetten. Ze zijn op zoek naar waarachtigheid, echtheid. Vanuit hun essentie weten zij, dat die echtheid de bron van leven, van vitaliteit is.

Het wordt tijd, dat wij 'managementmodellen' gaan ontwikkelen die uitgaan van waarachtigheid, van een diepere visie op wie wij als mensen zijn.