Het (on)gemak van een model

Ik ben als begeleider met heel wat boeiende modellen en werkwijzen in aanraking gekomen. Die werkwijzen helpen menig collega op zijn of haar professionele pad. Zij bekwamen zich in NLP, Systemisch werk, Voice dialogue, Management Drives of Spiral Dynamics. Ze maken gebruik van de MBTI of een ander instrument. Vaak ben ik bijna jaloers: hun keuze voor een aanpak geeft zo veel richting en focus. Waarom lukt mij dat niet?

Toen ik me dat eens hardop afvroeg, kwam de basis van de leringen van Jiddu Krishnamurti mij weer boven. Hij zegt:

“Truth is a pathless land”. Man cannot come to it through any organization, through any creed, through any dogma, priest or ritual, not through any philosophical knowledge or psychological technique. He has to find it through the mirror of relationship, through the understanding of the contents of his own mind, through observation and not through intellectual analysis or introspective dissection. ... (Zie hier voor de volledige, in het Nederlands vertaalde tekst).

Dat is het! denk ik steeds weer. En Krishnamurti is niet alleen. In mijn eerste boek Persoonlijke ontwikkeling citeer ik de psycholoog Carl Rogers die zegt:

“Geleidelijk aan is het tot me doorgedrongen dat ik iemand die moeilijkheden heeft, niet kan helpen door middel van een intellectuele procedure of via een trainingsmethode. Geen enkele benadering die zich verlaat op rationele kennis, techniek of op de aanvaarding van iets dat aangeleerd kan worden, is van enig nut.  Maar die methoden zijn zo verleidelijk en lijken zo direct, dat ik ze, in het verleden, veelvuldig beproefd heb. Het is mogelijk om aan iemand uit te leggen hoe hij is, om hem stappen voor te schrijven die hem vooruit moeten brengen, om hem een bevredigender levenswijze aan te leren. Maar dergelijke handelswijzen zijn, naar mijn ervaring, nutteloos en blijven zonder resultaat. Ze kunnen hooguit een tijdelijke verandering bewerkstelligen, die vrij spoedig weer verdwijnt, waarna de betrokkene meer dan ooit overtuigd is van zijn eigen tekortkomingen.

(…) De algemene hypothese is als volgt in één zin samen te voegen: wanneer ik een bepaald soort relatie weet te scheppen, zal de ander in zichzelf de capaciteiten ontdekken om die relatie te gebruiken voor zijn eigen groei en dan zal er verandering en persoonlijke ontwikkeling plaatsvinden.” Carl Rogers in Persoonlijke ontwikkeling - Echtheid in professionaliteit, 2008.

Het brengt me steeds weer tot de conclusie, dat het gebruik van een model een toevlucht is, een gedeeltelijke waarheid, en een gedeeltelijke waarheid is altijd onwaar. Iets kan niet een beetje waar zijn; iets is waar of onwaar. En daarom blijf ik zoeken. Zolang ik zoek ben ik in beweging, heb ik mij niet overgeleverd aan een halve waarheid. Het is een soms frustrerend proces, maar het voelt als de enige manier.