All watched over by machines of loving grace
Curtis geeft op heldere wijze een historisch overzicht van het ontstaan van de ecologische levensvisie, waarin evenwicht (ook homeostase genoemd) in systemen wordt bereikt en onderhouden door feedback loops, een wetenschappelijk gebied dat de Cybernetica wordt genoemd. Net als een thermostaat die de ingestelde temperatuur in stand houdt door de temperatuur in de kamer te meten. Die levensvisie lijkt versterkt door de klimaatcrisis en andere milieucrises, die ontstaan lijken te zijn door onze 'van de natuur afgedreven' manier van leven. Curtis stelt echter, dat deze cybernetische visie is ontstaan in de wereld van de computers, en ten onrechte is toegepast op systemen in de natuur, en tevens in politieke en economische systemen.
Hij noemt de Occupy beweging niet, maar stelt wel dat het voor het herstel van orde en samenhang in de wereld niet genoeg is om de machtsinstituten tot zwijgen te brengen, zodat "het natuurlijke proces" zich kan herstellen. Hij stelt dat er voor een dergelijk geloof geen enkel wetenschappelijk bewijs is: complexe systemen zijn eerder chaotisch in hun ontwikkeling dan stabiel. Hij lijkt gelijk te krijgen in de noord Afrikaanse landen, waar de afwezigheid van machthebbers alleen maar leidt tot chaos, óf tot een nieuwe machtsbalans die niet veel beter is dan de oude.
In mijn boek Weg van de eenvoud stel ik dat onze neiging te reguleren en structureren onnodig veel complexiteit veroorzaakt, met als bijwerking dat die ons een machteloos gevoel geeft: de structuren die wij zelf hebben gemaakt maken ons onmachtig, omdat wij deze niet meer kunnen overzien. Echter, in Amerika heeft juist het dereguleren van bijvoorbeeld de financiële wereld geleid tot de crisis waarin wij ons nu bevinden.
Het lijkt er dus op, dat wij zoals altijd een middenweg moeten bewandelen. Teveel regulering leidt tot apathie en wanhoop, en tot het vastlopen van het systeem. Te weinig regulering leidt tot machtsmisbruik, uitwassen, en crisis. We leven in een wereld die op geen enkele manier te vergelijken is met een natuurlijk ecosysteem, en het zou dus naïef zijn te denken dat we 'de natuur haar gang kunnen laten gaan' in onze organisaties en maatschappij, en dat dan alles vanzelf (volgens de regels van de Zelforganisatie) weer goed zou komen. Ik heb dat nooit willen zeggen.
Wat ik heb willen zeggen is dat wij ons overschatte geloof in onze beheersingsmechanismen zouden moeten herzien. Niet alleen onze plannen, maar ook een groter proces bepaalt hoe de wereld gevormd wordt. Het is van belang - voor een duurzaam perspectief - dat grotere proces te respecteren, als in een dialoog. In die dialoog stemmen wij onze plannen af op de bewegingen van het grotere geheel, in plaats van wat wij willen daaraan op te leggen.
De BBC documentaire All watched over by machines of loving grace is te vinden op Youtube. Bovenstaande gaat over deel 2 van het drieluik: The use and abuse of vegetational concepts.
